Historia

„verba volant, scripta manent”

Historia Krakowskiej Weterynarii 

Na pierwszym wykładzie inauguracyjnym w 2012 roku dr hab. Stanisław T. Sroka, prof. Ignatianum w Krakowie - współczesny badacz historii polskiej weterynarii stwierdził: „Kraków doczekał się wreszcie uruchomienia kierunku weterynaria dzięki determinacji władz Wszechnicy Jagiellońskiej i Uniwersytetu Rolniczego. Uważam, że fakt ten to nie tylko, wyrażając się historiozoficznie, przejaw sprawiedliwości dziejowej, ale również możliwość nawiązania do bogatej tradycji nauczania weterynarii w tych instytucjach i zapisywania jej nowych kart na współczesnym, nowoczesnym poziomie”. Teza ta, mówiąca  o sprawiedliwości dziejowej dla niektórych może być dyskusyjna, jednak poza wszelką wątpliwością jest fakt, że miasto będące kolebką polskich uczelni, posiada również jedną z najstarszych, na ziemiach polskich, a w obecnych granicach najstarszą tradycję nauczania weterynarii na poziomie uniwersyteckim.

Wszystko zaczęło się w roku 1804, kiedy na Uniwersytecie Jagiellońskim powstała jedna z pierwszych Katedr Weterynarii w Polsce. W tamtym czasie nie kształcono lekarzy weterynarii w odrębnej profesji, była to specjalizacja dla studentów medycyny. Pierwszym Profesorem tejże Katedry został Paweł Adami (1739-1814), który ukończył studia medyczne w Wiedniu. Jego pierwsze zainteresowania naukowe dotyczyły etiologii, sposobów zapobiegania i zwalczania motylicy wątrobowej oraz zakażeń wąglikiem. Jeszcze w Wiedniu, w 1775 roku powierzono mu wykłady z chorób zwierząt na tamtejszym wydziale lekarskim. Po sześciu latach złożył profesurę i następnie wrócił do Krakowa, gdzie został zatrudniony w Akademii Krakowskiej. Po jego śmierci zastąpił go prof. Adam Antoni Rudnicki (1795-1838), który podczas swoich studiów lekarskich na Uniwersytecie Józefińskim we Lwowie był słuchaczem wykładów z weterynarii, głoszonych tam przez prof. Jerzego Chmela. Prof. Rudnicki był autorem poczytnych traktatów „O powietrzu bydlęcym i sposobach postępowania z bydłem zdrowym, chorym i upadłym” (1813) oraz „O przyczynach chorób i częstego pomoru bydląt w Polsce, tudzież o sposobach ochronienia tychże od takowych wypadków”. Wiek XIX to okres stopniowej emancypacji weterynarii z medycyny i organizowania w wielu krajach Europy osobnych wydziałów weterynaryjnych. Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego składał się w tym czasie z Katedry Anatomii z Fizjologią, Medycyny Wewnętrznej z Sądową, Chirurgii i Położnictwa z Chorobami Kobiecymi i Dziecięcymi, Farmacji z Farmakodynamiką i Higieną oraz Weterynarii z Okulistyką i Dentystyką. W roku 1824 prof. Rudnickiemu powierzono kierowanie nowo powstałym Instytutem Weterynarii w Burakowie.

Kolejną zasłużoną postacią dla krakowskiej weterynarii był Sebastian Girtler (1767-1833), który uważał, że weterynaria na wzór wiedeński powinna uzyskać odrębną szkołę, zwaną Instytutem Weterynaryjnym. Te tezy znalazły swe odbicie w Rozprawie o potrzebie i użyteczności Nauki Weterynarii oraz jej postępie na równi z postępem medycyny, z zastosowaniem do kraju naszego, tudzież o związku jej z Gospodarstwem i Policją kraju i wpływie jej na Ekonomię i Policję. 

W 1838 r. Wydział Lekarski, wychodząc naprzeciw żądaniu Wielkiej Rady UJ, przedłożył dokument zatytułowany Projekt Zakładu Zwierzęco-Lekarskiego. Planowany zakład miał wchodzić w skład struktury Wydziału Lekarskiego. Niestety pomimo obiecujących początków i licznych przedsięwzięć w tym kierunku, odrębnej szkoły weterynaryjnej nie powołano. Wszystkie te poczynania przestały być aktualne po otwarciu w roku 1881 Szkoły Weterynarii i Kucia Koni we Lwowie, która niewątpliwie znakomicie zapisała się w dziejach polskiej weterynarii. 

W Krakowie natomiast w roku 1890 powstało Studium Rolnicze przy Wydziale Filozoficznym UJ. Od tego czasu nauczanie weterynarii odbywało się zarówno w ramach Wydziału Lekarskiego oraz Studium Rolniczego. Kierownikiem ówczesnej Katedry Weterynarii był prof. Andrzej Walentowicz (1850-1897), który uzyskał habilitację w roku 1888 na Wydziale Lekarskim UJ na podstawie rozprawy „O wpływie nerwu nasiennego zewnętrznego na wydzielanie mleka u kóz i owcy”. Studium Rolnicze przekształcone zostało w 1923 r. w Wydział Rolniczy UJ, który stanowił podstawę utworzenia w 1953 r. Wyższej Szkoły Rolniczej w Krakowie, obecnie noszącej nazwę Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. 

Niewątpliwie nowy rozdział w dziejach krakowskiej weterynarii zaczął się od mianowania w roku 1899 profesorem nadzwyczajnym weterynarii UJ Juliana Nowaka (1865-1946), który był znakomitym bakteriologiem oraz współtwórcą polskiej mikrobiologii, wychowankiem Uniwersytetu Jagiellońskiego i jego późniejszym rektorem, a także premierem rządu II Rzeczypospolitej. Profesor Nowak bez wątpienia był jednym z najnowocześniejszych i najwszechstronniejszych uczonych tamtej doby. Po studiach lekarskich w Krakowie odbył dodatkowe studia uzupełniające w wiedeńskiej akademii weterynaryjnej, w której w roku 1899 otrzymał tytuł lekarza weterynarii. Odbył on także staż w Instytucie Pasteura, współpracując z Ilją Miecznikowem, jednym z pionierów immunologii i późniejszym laureatem Nagrody Nobla. W roku 1912 prof. Nowak otrzymał dodatkowo promocję doktorską na Akademii Weterynaryjnej we Lwowie. Z katedry weterynarii stworzył instytut naukowy, który łączył w sobie bakteriologię, patologię doświadczalną i weterynarię. Mając szerokie kontakty zarówno w Krakowie, jak i Wiedniu, wystarał się o fundusze na budowę od podstaw gmachu Instytutu Weterynarii i Medycyny Doświadczalnej przy ulicy Czystej

Budynek stanął w 1914 r., tuż przed wybuchem wojny. W budynku mieściły się laboratoria, sale wykładowe, sala sekcyjna dla dużych zwierząt, sala operacyjna oraz pomieszczenia dla dużych i małych zwierząt. W gmachu tym do dzisiaj mieszczą się katedry Collegium Medicum UJ: Mikrobiologii, Immunologii i Patofizjologii, w których kształceni są studenci kierunków medycznych, a od 2012 r. ponownie w te historyczne już mury powróciły wykłady i zajęcia laboratoryjne ze wspomnianych nauk podstawowych dla studentów kierunku weterynaria.

Profesor Nowak potrafił znakomicie łączyć badania nad chorobami zwierząt i ludzi. W tym miejscu warto wspomnieć, że w 1929 r. pierwszy na świecie opisał pełną morfologię i cykl życiowy patogenu odpowiedzialnego za zapalenie płuc i opłucnej u bydła – współcześnie znane, jako jednostka chorobowa pod nazwą pleuropneumonia contagiosa bovum (zaraza płucna bydła). Po raz pierwszy zarazek ten został wyizolowany w 1898 r. przez francuskiego lekarza weterynarii Etienne’a Nocarda oraz sławnego współpracownika Ludwika Pasteura, Piotra Roux, i długo, pomimo licznych wysiłków uczonych, nie zdołano tego drobnoustroju dokładnie scharakteryzować. Tym, który odniósł pełny sukces, był właśnie krakowski badacz. Nadał mu wówczas nazwę taksonomiczną Mycoplasma pleuoropneumoniae (obecnie nosi on nazwę Mycoplasma mycoides). To właśnie dzięki Julianowi Nowakowi wprowadzono do światowej nauki pojęcie mykoplazmy, jako zewnętrznego, samodzielnego patogenu, pozbawionego ściany komórkowej i noszącego cechy zarówno bakterii, jak i grzyba, cechującego się zmienną morfologią w zależności od fazy rozwoju. Dużą wartość poznawczą miały jego badania nad etiologią skrobiawicy, czyli amyloidozy, które prowadził głównie w okresie swoich przygotowań do habilitacji. Dwutomowy atlas Documenta Microbiologica jego autorstwa był unikatową w skali światowej pracą, słusznie przynoszącą międzynarodowy rozgłos polskiemu uczonemu. Niestety w roku 1935, po przejściu profesora Nowaka na emeryturę, Katedrę Weterynarii zamknięto.

Tuż po wyzwoleniu Krakowa spod okupacji niemieckiej odżyły na krótko nadzieje na studia weterynaryjne w tym mieście. Już w roku 1944, gdy zdano sobie sprawę z utraty Lwowa, profesor tamtejszej Akademii Medycyny Weterynaryjnej, Zygmunt Markowski przybył do Krakowa i podjął rozmowy z rektorem tajnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Władysławem Szaferem, w sprawie przeniesienia studiów weterynaryjnych do Krakowa. Senat UJ zatwierdził  utworzenie Wydziału Weterynaryjnego. Pomimo przybycia wiosną 1945 roku do Krakowa dużej grupy pracowników i studentów lwowskiej uczelni władze centralne nie wyraziły zgody na utworzenie przy Uniwersytecie Jagiellońskim studiów weterynaryjnych. Możemy jedynie się domyślać, że zadecydowała o tym obawa przed wzmocnieniem konserwatywnego krakowskiego środowiska naukowego, niechętnego nowej władzy, a z drugiej dążenie do zasiedlenia, również przez nauczycieli akademickich, Ziem Zachodnich przyznanych Polsce przez zwycięską koalicję antyhitlerowską. Ostatecznie większość pracowników lwowskiej Akademii Medycyny Weterynaryjnej przeniosła się do Wrocławia, tworząc mocny ośrodek studiów w tej dziedzinie. 

W latach powojennych, po wydzieleniu z UJ oraz utworzeniu samodzielnej akademickiej uczelni rolniczej pod nazwą Wyższej Szkoły Rolniczej w Krakowie, w późniejszych latach przemianowanej na Akademię Rolniczą, a następnie Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja, niewątpliwie zaczęła się nowa era krakowskiego weterynaryjnego środowiska naukowego. Już od samego początku budowania tej uczelni sprowadzono w jej mury dwóch wybitnych naukowców będących lekarzami weterynarii. Byli to profesorowie Zygmunt Ewy oraz Władysław Bielański. Prof. Zygmunt Ewy (1913-1994) ukończył Akademię Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie w 1938 i jest uważany za pioniera polskich badań w zakresie endokrynologii zwierząt. W roku 1954 powierzono mu kierownictwo Katedry Fizjologii Zwierząt w Wyższej Szkole Rolniczej w Krakowie. Prof. Władysław Bielański (1911-1982 ) studia weterynaryjne rozpoczął w roku 1935 również we Lwowie. Absolutorium na Uniwersytecie Lwowskim otrzymał w roku 1939, natomiast dyplom lekarza weterynarii uzyskał w roku 1940 w konspiracji na Wydziale Weterynaryjnym Uniwersytetu Warszawskiego. W nowo utworzonej uczelni rolniczej w Krakowie powierzono mu stanowisko wykładowcy weterynarii rolniczej i anatomii zwierząt. Był niewątpliwym autorytetem w rozrodzie bydła oraz koni. Dziełem jego życia był podręcznik „Rozród zwierząt gospodarskich” które doczekało się wielu wydań (1962, 1972, 1977). Jest to podręcznik na którym wychowała się liczna rzesza przyszłych lekarzy weterynarii oraz zootechników. Prof. Bielański utrzymywał kontakty z uczonymi z całego świata, był inicjatorem nadania tytułu honoris causa AR w Krakowie prof. R. Prawocheńskiemu, prof. T. Mannowi (Uniwersity of Cambridge), prof. J. Hammondowi (Uniwersity of Cambridge) i prof. M. Thibault. Prof. Bielański wykształcił liczną kadrę specjalistów z zakresu biologii rozrodu, wśród nich wymienić należy znanych i cenionych lekarzy weterynarii z tytułem profesora, mianowicie prof. Mariana Tischnera, prof. Kazimierza Kosiniaka-Kamysza, prof., Adama Okólskiego czy też prof. Edwarda Wierzchosia. 

To tu w uczelni krakowskiej po raz pierwszy dzięki współpracy z prof. W.R. Allenem z Cambridge uzyskano w 1976 pierwsze źrebięta po transplantacji zarodków przywiezionych z Anglii w jajowodach królic; opracowano metodę  transplantacji i konserwacji zarodków koni; opracowano model sztucznej pochwy, pozwalającej na otrzymywanie nasienia ogierów wolnego od zanieczyszczeń bakteryjnych; udoskonalono metody konserwacji nasienia; wskazano po raz pierwszy na możliwość hodowli in vitro oocytów klaczy. Badania tego zespołu niewątpliwe przyczyniły się do zapoczątkowania w Polsce nowej ery w szeroko pojętej biotechnologii rozrodu zwierząt. 

Należy wspomnieć, że oprócz zespołu „rozrodowego” z uczelnią krakowską w tym okresie związany był również prof. Jerzy Niedziółka, lekarz weterynarii, specjalista z zakresu zoohigieny i prewencji weterynaryjnej.

Współczesność

Powołanie studiów weterynaryjnych w Krakowie zawdzięczamy inicjatywie rektorów Uniwersytetu Jagiellońskiego – prof. dr hab. Karola Musioła oraz Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie - prof. dr hab. Janusza Żmiji, którzy wsłuchując się w głosy i postulaty środowiska akademickiego Krakowa oraz władz samorządowych uznali, że w szerokiej palecie kształcenia, jaką oferuje krakowski ośrodek akademicki brak weterynarii. 

Województwo małopolskie należy do najgęściej zaludnionych regionów Polski i posiada w związku z tym znaczący potencjał ludnościowy, tak w kontekście przyszłych kandydatów na ten kierunek studiów, jak też stanowi duży i atrakcyjny rynek usług weterynaryjnych dla przyszłych absolwentów.  

Wychodząc z tych przesłanek podjęto stosowne działania organizacyjne i na mocy Porozumienia zawartego w dniu 8 czerwca 2010 roku powołano „Uniwersyteckie Centrum Medycyny Weterynaryjnej UJ-UR” (UCMW UJ-UR). Zgodnie z zapisami tego porozumienia, w ramach UCMW miały być prowadzone  studia weterynaryjne. W dniu 29 marca 2011 roku Kolegium Rektorów UJ-UR w osobach prof. dr. hab. Karola Musioła – Rektora UJ oraz prof. dr. hab. Janusza Żmiji – Rektora UR powołało Radę Programową UCMW w składzie: prof. dr hab. Barbara Bilińska – UJ, prof. dr hab. Janusz Marcinkiewicz – UJ, dr hab. Jerzy Walocha, prof. UJ, prof. dr hab. Jerzy Niedziółka - UR, prof. dr hab. Edward Wierzchoś – UR, dr hab. n. wet. Hanna Lutnicka – UR, dr hab. n. wet. Tadeusz Wijaszka, prof. UR. W okresie od 29 marca 2011 roku do 31 sierpnia 2012 r. przewodniczącym Rady Programowej UCMW był prof. dr hab. lek. wet. Jerzy Niedziółka. Kolejnym krokiem organizacyjnym było powołanie w Uniwersyteckim Centrum Medycyny Weterynaryjnej, z dniem 3 listopada 2011 r., Ośrodka Studiów Weterynaryjnych, którego pierwszym kierownikiem był dr hab. n. wet. Tadeusz Wijaszka, prof. UR. Pierwsza uroczysta inauguracja studiów na kierunku weterynaria w Krakowie miała miejsce w Auli Collegium Maius UJ w dniu 4 października 2012 roku. W tym samym roku akademickim stanowisko rektora UJ objął prof. dr hab. med. Wojciech Nowak, a prof. dr hab. inż. Włodzimierz Sady stanowisko rektora Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja. Przez dwie kolejne kadencje obaj Rektorzy konsekwentnie wspierali rozwój studiów weterynaryjnych w Krakowie. Stabilizacja struktury Uniwersyteckiego Centrum Medycyny Weterynaryjnej  UJ-UR w Krakowie nastąpiła z początkiem roku akademickiego 2015/2016, kiedy to Kolegium Rektorów UJ-UR w składzie prof. dr hab. med. Wojciech Nowak i prof. dr hab. inż. Włodzimierz Sady przyjęło nowy schemat organizacyjny tej struktury. Zmodyfikowana, od 1 października 2015 r. struktura Uniwersyteckiego Centrum Medycyny Weterynaryjnej obejmowała pion badawczy, tj. Ośrodek Medycyny Eksperymentalnej i Innowacyjnej (OMEiI) oraz pion dydaktyczny - Instytut Nauk Weterynaryjnych, w ramach którego działał kierunek weterynaria. Kadencja dyrektor UCMW UJ-UR prof. dr hab. Doroty Zięby-Przybylskiej i zastępcy dyrektora ds. dydaktycznych prof. dr hab. inż. Józefa Bieńka obejmowała okres od 1.02. 2013 r. do 31.08.2016 r.

Od 1 września 2016 r. funkcję dyrektora UCMW UJ-UR, nieprzerwanie aż do 31 sierpnia 2024 roku, pełnił dr hab. wet. Kazimierz Tarasiuk, prof. URK, a zastępcą dyrektora ds. dydaktycznych dr hab. wet. Izabela Krakowska, prof. URK. Do momentu wprowadzenia Ustawy 2.0 funkcję zastępcy dyrektora ds. naukowych pełniła prof. dr hab. Magdalena Strus. Dyrektorem Ośrodka Medycyny Eksperymentalnej i Innowacyjnej (OMEiI) był dr hab. wet. Zbigniew Arent, prof. URK, będący jednocześnie koordynatorem  Rady Dyscypliny Weterynaria. Porozumienie dotyczące wspólnego prowadzenia przez UJ i UR jednolitych studiów magisterskich na kierunku weterynaria z dnia 8 czerwca 2010 r. było aneksowane trzykrotnie (13.06.2011; 29.07.2015 oraz 21.01.2019) celem uwzględnienia w jego zapisach zmieniających się uwarunkowań ustawowych i organizacyjnych. 

Po przedstawieniu rysu historycznego tworzenia kierunku weterynaria warto nieco uwagi poświęcić samym studiom weterynaryjnym. Zgodnie z porozumieniem, zajęcia dydaktyczne  na kierunku międzyuczelnianym weterynaria prowadzili pracownicy naukowo-dydaktyczni Uniwersytetu Jagiellońskiego, Collegium Medicum-UJ oraz Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. Pierwszy rok kształcenia był dla wszystkich, tak prowadzących jak i studentów, dużym wyzwaniem, bowiem byli oni konfrontowani z nowymi problemami wynikającymi z pewnych różnic w formie prowadzenia zajęć, jak też odmiennych nawyków i doświadczeń nauczycieli akademickich. Organizatorzy procesu dydaktycznego borykali się z wieloma trudnościami, jednak dzięki przychylności władz obu uczelni i wydziałów oraz samych nauczycieli akademickich uczestniczących w tym projekcie możliwe było zapewnienie pierwszemu rocznikowi studentów weterynarii odpowiednich warunków do nauki, a nabyte przy tym doświadczenie przyczyniło się do systematycznego usprawniania procesu dydaktycznego.

Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja wziął też na siebie trud stworzenia specjalistycznej bazy dydaktycznej dla kierunku weterynaria. Do najwcześniej oddanych do użytku obiektów należą: sala do ćwiczeń z anatomii zwierząt wraz z zapleczem oraz zintegrowana z nią sala wykładowa dla studentów weterynarii, zaplecze do prowadzenia zajęć z przedmiotów przedklinicznych oraz budynek patomorfologii. Ważnym uzupełnieniem naszej infrastruktury są doskonale wyposażone obiekty OMEiI. W październiku 2023 roku oddano do użytku nowoczesną, pod względem architektonicznym, jak również wyposażenia, Uniwersytecką Poliklinikę Weterynaryjną dla małych zwierząt.  Zajęcia prowadzone przez jednostki organizacyjne Uniwersytetu Jagiellońskiego odbywają się przeważnie w jego obiektach. 

Kolejnym wyzwaniem, z jakim musieli się zmierzyć organizatorzy studiów weterynaryjnych było pozyskanie specjalistycznej kadry z zakresu nauk weterynaryjnych. Konsekwentna i długofalowa polityka kierownictwa UCMW mająca na celu pozyskanie kompetentnych specjalistów z różnych dziedzin weterynarii zaowocowała tym, że obecny stan kadrowy zapewnia prowadzenie w sposób niezakłócony zajęć dydaktycznych i badań naukowych. Do osób, które tworzyły podwaliny kadrowej infrastruktury weterynarii krakowskiej i którym należy się szczególne uznanie należą: dr hab. wet. Izabela Krakowska, prof. URK, prof. dr hab. wet. Kazimierz Tarasiuk, dr hab. wet. Zbigniew Arent, prof. URK, dr hab. wet. Hanna Lutnicka, dr wet. Grzegorz Lonc, dr wet. Tomasz Wojnar, prof. dr hab. Józef Bieniek, dr hab. wet. Roman Aleksiewicz, prof. URK, dr Agata Pietrzyk, prof. dr hab. Adam Okólski, prof. dr hab. Marian Tischner, dr wet. Marek Tischner, dr hab. wet. Maciej Witkowski, prof. URK i lek. wet. Lech Pankiewicz. Ich wiedza, zaangażowanie i dobra znajomość problematyki, z którą mierzyła się powstająca struktura były i są nie do przecenienia.

Słowa uznania i podziękowania należą się także byłym prorektorom obu Uczelni, którym organizacyjnie podlegały studia weterynaryjne, tj. prof. dr hab. Andrzejowi Mani oraz dr hab. inż. Sylwestrowi Taborowi, prof. URK, bowiem bez ich zaangażowania w rozwiązywanie strategicznych i bieżących problemów rozwój tego kierunku byłby dużo trudniejszy. Wielką zasługę dla owocnej współpracy z UJ odegrali Pełnomocnicy Rektora UJ ds. weterynarii w osobach prof. dr. hab. med. Janusza Marcinkiewicza i dr Agaty Pietrzyk. Studia wyższe, ze swej istoty, mają na celu wykształcenie specjalistów z danej dziedziny. Nie inaczej jest w przypadku studiów weterynaryjnych. W 2018 roku pierwsi absolwenci kierunku weterynaria uzyskali dyplomy lekarza weterynarii. Uroczyste absolutorium połączone z wręczeniem dyplomów miało miejsce 27 marca 2018 roku w Auli Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w obecności licznie zgromadzonych gości oraz obecnych i byłych władz obu Uczelni 

Do tej pory dyplom lekarza weterynarii uzyskało 369 osób, będących absolwentami 7 roczników tego kierunku studiów, którzy rozpoczynali naukę w latach 2012 - 2018. 

JM Rektor dr hab. Sylwester Tabor, prof. URK zarządzeniem nr 65 z dnia 28 czerwca 2024 roku powołał, w miejsce UCMW, Wydział Medycyny Weterynaryjnej z trzema katedrami, Uniwersytecką Polikliniką Weterynaryjną i innymi jednostkami pomocniczymi, wspierającymi Wydział. Zarządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2024 roku. Na funkcję pierwszego  Dziekana został powołany prof. dr hab. wet. Kazimierz Tarasiuk, do końca sierpnia 2024 roku – Dyrektor UCMW. Pani dr hab. Izabela Krakowska, prof. URK została Prodziekanem ds. dydaktycznych i studenckich, a dr hab. Zbigniew Arent, prof. URK został wybrany na Przewodniczącego Rady Dyscypliny Weterynaria. Pan Profesor Zbigniew Arent pełni także funkcję Dyrektora Uniwersyteckiej Polikliniki Weterynaryjnej.